Ο μερτσιώτης κτηνοτρόφος

Η κτηνοτροφία στο χωριό μας από τα παλιά χρόνια ήταν από τους κύριους λόγους του βιοπορισμού των χωριανών, με την γεωργία φυσικά, να αποτελεί την αιχμή του δόρατος. Η κτηνοτροφία χτυπήθηκε πολύ στο τόπο μας κατά την περίοδο της κατοχής και του εμφυλίου, όμως σχεδόν άμεσα επανήλθε με εντυπωσιακούς ρυθμούς και εξαιρετικά αποτελέσματα.

Από τα γιδοπρόβατα έπαιρναν το γάλα με το οποίο έφτιαχναν το γιαούρτι και το τυρί το αποβουτυρωμένο (μπάτζος) με την τέχνη της τυροκομίας να έχει ισχυρό αποτύπωμα στη περιοχή, όπως έχουμε καταγράψει σε προγενέστερο άρθρο μας. Επίσης από τα ζώα έπαιρναν το μαλλί, από το οποίο έφτιαναν τα ρούχα τους ενώ ακόμα και η κοπριά πήγαινε στους λαχανόκηπους. Γραπτές και προφορικές αναφορές αποδεικνύουν πως το Κεφαλόβρυσο αποτέλεσε κομβικό σταθμό στον σημαντικό εμπορικό δρόμο μεταξύ του-σπουδαίας σημασίας-ορεινού όγκου και της πόλης των Τρικάλων. Άλλωστε είναι γνωστό πως σε σημεία του τόπου μας υπήρχαν θεμέλια από παλιές καλύβες (αχούρια) αλλά και από συρτάρες, στις οποίες πρώτες ξεχειμώνιαζαν τα γιδοπρόβατα τους και στις δεύτερες κατοικούσαν οικογενειακώς. 

Για τους κτηνοτρόφους που ξεχειμώνιαζαν τα γιδοπρόβατα κοντά στο σπίτι, η ζωή ήταν κάπως υποφερτή. Πολύ δύσκολη ήταν για αυτούς που είχαν μαντρί έξω από το χωριό. Όταν την ημέρα έβρεχε και το βράδυ γύριζε στο μαντρί, έπρεπε μόνος του να ανάψει φωτιά να στεγνώσει τα ρούχα του, γιατί θα του χρειάζονταν και την άλλη μέρα. Ντυνόταν με πολύ χοντρά μάλλινα ρούχα. Η κάπα ήταν το σκέπασμα, το αδιάβροχο για τη βροχή, η ζεστή γούνα για το κρύο. Το ταλαγάνι ήταν ειδικά φτιαγμένο για να σκεπάζει το κεφάλι, να 'ναι γυρτό στους ώμους για να φεύγει το νερό. 

Οι άνθρωποι αυτοί είχαν αποκτήσει και γνώσεις μετεωρολογίας, λόγω της καθημερινής εξωτερικής τους απασχόλησης συνεχώς παρατηρούσαν τα καιρικά φαινόμενα. Πιστοί σύντροφοι τους αλλά και φύλακες των κοπαδιών ήταν τα τσοπανόσκυλα. Παλιά οι κτηνοτρόφοι έλεγαν "το καλό σκυλί αξίζει όσο μισό κοπάδι" καθώς καταλάβαιναν πότε τα σκυλιά τους γάβγιζαν για ληστή και πότε για λύκο. Το καλό σκυλί πάντα παρέμενε με το κοπάδι.

Εκτός από τα σκυλιά, τα κουδούνια διαδραμάτιζαν έναν παρεμφερή ρόλο, αφού από παλιά ήταν απαραίτητα στα κοπάδια καθώς, πέρα από την αισθητική πλευρά, είχαν και πρακτική σημασία διότι έδιναν την θέση στην οποία βρίσκεται το κοπάδι κυρίως την νύχτα. Ο βοσκός αντιλαμβανόταν πότε τα ζώα απομακρύνθηκαν ή πρόκειται να κάνουν ζημιές σε σπαρμένες περιοχές, αν κάποιο ζώο χάθηκε ή εισήλθε στο κοπάδι του κάποιο ξένο ζώο. Το ακανόνιστο κουδούνισμα, τον ειδοποιούσε ότι κάποιος λύκος απειλούσε το κοπάδι, όταν φυσικά δεν τον αντιλαμβάνονταν τα σκυλιά. 

Όμως ξέχωρα από τους...ορατούς κινδύνους ο κτηνοτρόφος φοβόταν πολύ το κακό μάτι, το οποίο ''ράγιζε ακόμα και πέτρα'' και μπορούσε να βλάψει το κοπάδι. Γενικά ο κτηνοτρόφος ήταν θρησκευόμενος άνθρωπος (όπως έχουμε δει εδώ). Για να προφυλάξουν τα ζώα τους, κατέφευγαν στα φυλαχτά και στην ευχή του παπά.

Τα φυλαχτά ήταν τα εξής:

α) Φυλαχτό για το μάτι.

β) Φυλαχτό για μάγια και κακό μάτι.

γ) Φυλαχτό για αστραπές.

δ) Φυλαχτό για αρρώστιες.

Μάλιστα ποτέ δεν πουλούσαν γιδοπρόβατα με τα κουδούνια τους, διότι το είχαν σε κακό. 

Θα αποτελούσε αμέλεια μας, η μη αναφορά σε ένα ακόμη χαρακτηριστικό των ανθρώπων αυτών. Ένα στοιχείο που με τη πορεία του χρόνου έγινε σημείο μελέτης από τους ειδικούς. Η ευστροφία των ανθρώπων αυτών μα και η ανάγκη για απτά και άμεσα αποτελέσματα τους οδήγησε μέχρι τη δημιουργία λέξεων και ενός ολόκληρου γλωσσικού ιδιώματος. Πολλές είναι οι φορές που μια τους λέξη μας γεμίζει έκπληξη και ενθουσιασμό. Λέξεις που ταξιδεύουν από το χτες.

Σήμερα στη περιοχή μας οι νέοι κτηνοτρόφοι συνταιριάζουν τις πρωτοπόρες ιδέες τους με την εμπειρία των παλιών και με τα σύγχρονα εργαλεία που προσφέρει η τεχνολογία και η επιστήμη με αποτέλεσμα να προχωρούν αυτόν τον υπερπολύτιμο κλάδο της τοπικής οικονομίας στο επόμενο, ακόμα πιο παραγωγικό στάδιο. Ωστόσο η φύση του επαγγέλματος με τις εξωτερικές συνθήκες και τους διάφορους αστάθμητους παράγοντες, όπως η κλιματική αλλαγή, πάντα κρατούν τον κτηνοτρόφο σε εγρήγορση.