Αυτό το κείμενο δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο μας για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2022.
Ήταν Μεγάλη Τρίτη 15 του Απρίλη του 1941, όταν από τον αεροδιάδρομο στο Τσιαντή σηκώθηκαν τα τελευταία δώδεκα καταδιωκτικά (πολωνικής και βρετανικής κατασκευής) της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας. Ουσιαστικά επρόκειτο για έναν στοιχειώδη αεροδιάδρομο ανάμεσα στα χωράφια με μικρές υποστηρικτικές δομές, αποτελώντας ωστόσο σπουδαία βάση αναχαίτησης τη περίοδο του πολέμου.
Οι πιλότοι των ελληνικών μαχητικών κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τα-ανώτερης τεχνολογίας-γερμανικά αεροσκάφη. Οι Γερμανοί εκτός από τεχνολογικό πλεονέκτημα είχαν και αριθμητικό, αφού συνολικά η επίθεση, στη κορύφωση της, γινόταν από 48 αεροπλάνα, με αιχμή του δόρατος τα φημισμένα Στούκας. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τους αμυνόμενους Έλληνες να καταρρίψουν επτά στο σύνολο, χάνοντας μόλις δύο*. Η αερομαχία στον τρικαλινό ουρανό ήταν σφοδρή και μακρά. Το βουητό της μάχης ήταν διάχυτο σε όλη την περιοχή. Παρά την ηρωική προσπάθεια των Ελλήνων πιλότων απέναντι στην ποσοτική και ποιοτική ανωτερότητα των επιτιθέμενων Γερμανών, υπήρξε οπισθοχώρηση τους σε αεροδρόμια της νότιας Ελλάδας (Ελευσίνα, Άργος, Κρήτη) και μετέπειτα της Μέσης Ανατολής.
Από τα δύο ελληνικά καταρριφθέντα αεροπλάνα, στο ένα έχασε την ζωή του ο Επισμηνίας Γεώργιος Μόκκας (συνετρίβη στο ύψος της Ράξας), από τον δεινό ιπτάμενο χειριστή της Λουφτβάφε, Γουστάβο Ρόντελ**.
Στο άλλο όπου επέβαινε ο διοικητής Ιωάννης Κέλλας***, υπήρξε αναγκαστική προσγείωση στο χωριό μας, το Κεφαλόβρυσο, στη θέση ''Κουλούρι του Παπαβασίλη''****, αφού είχε υποστεί σοβαρές ζημιές. Ο πιλότος είχε τραυματιστεί ελαφρά και αμέσως οι κάτοικοι τον φυγάδευσαν σε ασφαλές μέρος, χωρίς να χρειαστεί να μείνει για πολύ εκεί καθώς άμεσα ήλθε αυτοκίνητο του στρατού και τον παρέλαβε.
Δύο ημέρες μετά την αερομαχία, τα γερμανικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν ακόμα μια φορά τις παρακείμενες κατασκευές του αεροδρομίου, ενώ την Κυριακή του Πάσχα προσγειώνονται στον αεροδιάδρομο και σκορπούν περαιτέρω τον φόβο στην περιοχή. Το αεροδρόμιο έμεινε γνωστό ως το αεροδρόμιο της Βασιλικής, ωστόσο για να είμαστε ακριβείς αυτό τοποθετείται εδαφικά στην ευρύτερη ζώνη, στο Τσιαντή.
Στον χάρτη η μπλε κουκίδα δείχνει την πιθανή οριοθέτηση του. Δυστυχώς, σήμερα δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο αποδεικτικό (ούτε φυσικά κάποια πινακίδα-παρά μόνον καλλιέργειες), πέραν των μαρτυριών και ορισμένων εργασιών ερευνητών.
 |
Το Τσιαντή (ή Τσιαντί) είναι ακόμα ένα μερτσιώτικο τοπωνύμιο με όρια στη Βασιλική και το Μεγάλο Κεφαλόβρυσο. Η πιο πιθανή εξήγηση της ονομασίας του τοπωνυμίου προέρχεται από την τούρκικη λέξη chatir (τσιατήρ) το οποίο με την πάροδο των ετών έγινε çadır (τσιαντίρ). Σε όλες τις περιπτώσεις η σημασία του παρέμεινε η ίδια, δηλαδή ''σκηνή'' ή ''φτωχικό πρόχειρο φτιαγμένο σπιτάκι'' (εξού και η λέξη τσαντίρι). Η τοποθεσία και λόγω της βόσκησης των ζώων αλλά και λόγω της εμπορικής κίνησης του σημείου, βάση της αξιόλογης γεωγραφικής θέσης, συχνά γινόταν τόπος ολιγοήμερης παραμονής ή ολιγόωρης στάσης.
* Επικρατέστερη εκδοχή απωλειών αντιμαχόμενων πλευρών.
** Έλαβε την ύψιστη στρατιωτική διάκριση του γερμανικού στρατού. Αποτελεί μύθο της γερμανικής αεροπορίας με 98 καταρρίψεις. Πέθανε από γεράματα.
*** Ο διοικητής Κέλλας γνώρισε πολλές παρασημοφορήσεις ως το τέλος του πολέμου, φυσικά και για την δράση του στους αιθέρες των Τρικάλων. Υπήρξε βασικό στέλεχος στην ανασύσταση της Ε.Β.Α. στην Μέση Ανατολή. Μετά τον πόλεμο διετέλεσε πιλότος της Ολυμπιακής Αεροπορίας
**** Χωροταξικά το πεδίο βρίσκεται δυτικά του οικισμού. Με τον όρο ''Κουλούρι'' οι ντόπιοι χαρακτήριζαν τα βαθιά σημεία που κουλούριαζε το νερό, το οποίο ερχόταν από ρυάκι ή ποταμό. Το Κεφαλόβρυσο είχε πολλά Κουλούρια. Σε αντιδιαστολή υπήρχαν και τα ρηχά σημεία, όπου ονομάζονταν ''Τραγάνες'' και αυτά υποδέχονταν τα ορμώμενα ύδατα από τα κουλούρια. Στις τραγάνες, δηλαδή στα σημεία που το νερό βγαίνει στα χαλίκια (ετυμολογία), έβαζαν οι κάτοικοι τα κοφίνια και έπεφταν-με ευκολία-τα ψάρια.
''Λεξιλόγιον ελληνικών λέξεων παραγόμενων εκ της τουρκικής'' / Κουκκίδης Κωνσταντίνος 1960
''Η Αεροπορία στον πόλεμο του 40'' / Καρταλαμάκης Ηλίας 1990
''Βοϊβόντα – Βασιλική. Ιστορία και Λαογραφία'' / Έξαρχος Αθανάσιος 2008
Τρικαλινά Νέα / Αρχείο 1978
Γαλανόπουλος Νίκος / Αρχείο 2012
Λιούτας Κωνσταντίνος / Αρχείο 2017
Προφορικές αφηγήσεις